摘要
摩擦起电是一种常见的物理现象,两个不同的物体只要有摩擦或接触分离,就会产生摩擦起电.在固体与固体之间、固体与液体之间、甚至固体与气体之间,都存在着摩擦起电.由摩擦起电引起的静电效应一方面在机械、轻工等领域有着广泛的应用,如选矿、除尘、植绒、喷涂等;另一方面也给石油输运、工业生产等带来安全隐患,对人们的生活及安全造成不利影响.因此,实现摩擦起电的界面调控对其实际应用具有重要的研究意义.本文综述了材料表面摩擦起电的影响因素、调控方法及利用方面的新进展,并对摩擦起电的界面调控发展趋势和应用前景进行了展望.
Triboelectrification is one of the most common effects in our daily life. When two materials come into frictional contact, they become electrically charged through triboelectric charging. Static electricity generated by triboelectrification, which has proven useful in many areas such as xerography, electrostatic air cleaning and electrostatic painting, on the other hand, can generate electric discharge, which is a hidden danger for petroleum transport and industrial production and may result in heavy casualties and economic losses. It is very important to reveal the mechanism of triboelectric charge generation and realize effective control of triboelectric charge quantity at the interface. Here we summarize the recent progress in the studies of interface control and utilization of triboelectrification.The challenge and prospective investigation trends of interface control and utilization of triboelectrification are also proposed and discussed.
引文
1 Zhou F,Liang Y,Liu W.Chem Soc Rev,2009,38:2590-2599
2 Fan M,Song Z,Liang Y,Zhou F,Liu W.ACS Appl Mater Interfaces,2014,6:3233-3241
3 Wang H,Lu Q,Ye C,Liu W,Cui Z.Wear,2004,256:44-48
4 Bowden FP,Stone MA,Tudor GK.Proc R Soc A-Math Phys Eng Sci,1947,188:329-349
5 Nakayama K,Hashimoto H.Tribol Trans,1992,35:643-650
6 Diaz AF,Felix-Navarro RM.J Electrostatics,2004,62:277-290
7 Lacks DJ,Levandovsky A.J Electrostatics,2007,65:107-112
8 Matsusaka S,Maruyama H,Matsuyama T,Ghadiri M.Chem Eng Sci,2010,65:5781-5807
9 Pan S,Yin N,Zhang Z.Sci Rep,2018,8:2470
10 Akay A.J Acoust Soc Am,2002,111:1525-1548
11 Wimmer MA,Sprecher C,Hauert R,T?ger G,Fischer A.Wear,2003,255:1007-1014
12(a)https://baike.baidu.com/item/%E9%9B%B7%E6%9A%B4%E6%97%A5;(b)https://www.science-sparks.com/a-hair-raising-experiment;(c)https://www.trueherald.com/global-esd-protection-diode-market-2018-key-players-vishay-on-semiconductor-toshiba-texas-instruments-littelfuse-infineon-nxp-stmicroelectronics/;(d)http://www.17350.com/photo/youguanche/1806_28.html;(e)https://www.jiemian.com/article/750309.html;f)https://www.saowen.com/a/95039efa6e4dd838616f20b070ed1ff93c327962cf204ecfbe3f09f07d9120f5
13 Gibson HW.J Am Chem Soc,1975,97:3832-3833
14 Forward KM,Lacks DJ,Sankaran RM.Phys Rev Lett,2009,102:028001
15 Li W,Guo X,Nan H.Initiat Pyrot,2014:54-56(in Chinese)[李巍,郭昕,南海.火工品.2014:54-56]
16 Liu M.China Safety Science,2006,16:114-119(in Chinese)[刘明翔.中国安全科学学报,2006:16:114-119]
17 Yu H,Yan N,Chen S,Wang H.Chin J Energ Mater,2015,23:682-687(in Chinese)[于鸿源,严楠,陈树肖,王洪波.含能材料,2015,23:682-687]
18 Wallash AJ.IEEE Trans Magn,2004,40:1751-1755
19 Hays DA,Sheflin JC.J Electrostatics,2005,63:687-692
20 Lanzerotti LJ,Breglia C,Maurer DW,Johnson Iii GK,Maclennan CG.Adv Space Res,1998,22:79-82
21 Violet MD,Frederickson AR.IEEE Trans Nucl Sci,1993,40:1512-1520
22 Lai ST.IEEE Trans Plasma Sci,2003,31:1118-1124
23 Krupa A,Jaworek A,Sobczyk AT,Marchewicz A,Szudyga M,Antes T.J Electrostat,2013,71:260-264
24 Tavares RM,Cunha JP,Alves TC,Bueno MR,Silva SM,Zandonadi CH.Pest Manag Sci,2017,73:1148-1153
25 Sun D,Zhou X,Liu X.Paint Coat Ind,2004,34:24-26(in Chinese)[孙道兴,周晓东,刘香兰.涂料工业,2004,34:24-26]
26 Shu C,Pan H,Zhou H,Zhan M,Mei A,Ru Y,Jia Z,Chen G.Sci Silvae Sin,2012,48:75-80(in Chinese)[舒朝然,潘宏阳,周宏平,詹敏,梅爱华,茹煜,贾志成,陈国发.林业科学,2012,48:75-80]
27 Kirk IW,Hoffmann WC,J.B.Carlton.Trans ASAE,2001,44:1089-1092
28 Fan FR,Tian ZQ,Lin Wang Z.Nano Energy,2012,1:328-334
29 Yang Y,Sun N,Wen Z,Cheng P,Zheng H,Shao H,Xia Y,Chen C,Lan H,Xie X,Zhou C,Zhong J,Sun X,Lee ST.ACS Nano,2018,12:2027-2034
30 Zheng Y,Cheng L,Yuan M,Wang Z,Zhang L,Qin Y,Jing T.Nanoscale,2014,6:7842-7846
31 Zhu G,Pan C,Guo W,Chen CY,Zhou Y,Yu R,Wang ZL.Nano Lett,2012,12:4960-4965
32 Latham J.Br J Appl Phys,1963,14:488-490
33 Sikorski J.Tex Inst Ind,1967,5:374
34 Pan S,Zhang Z.J Appl Phys,2017,122:144302
35 Martin AJP.Proc Phys Soc,1941,53:186-189
36 Beraldo da Silveira Balestrin L,Del Duque D,Soares da Silva D,Galembeck F.Faraday Discuss,2014,170:369-383
37 Burgo TAL,Ducati TRD,Francisco KR,Clinckspoor KJ,Galembeck F,Galembeck SE.Langmuir,2012,28:7407-7416
38 Zhang L,Zhang B,Chen J,Jin L,Deng W,Tang J,Zhang H,Pan H,Zhu M,Yang W,Wang ZL.Adv Mater,2016,28:1650-1656
39 Fan FR,Lin L,Zhu G,Wu W,Zhang R,Wang ZL.Nano Lett,2012,12:3109-3114
40 Feng Y,Zheng Y,Ma S,Wang D,Zhou F,Liu W.Nano Energy,2016,19:48-57
41 Zhang X,Zheng Y,Wang D,Rahman ZU,Zhou F.Nano Energy,2016,30:321-329
42 Wang ZL.ACS Nano,2013,7:9533-9557
43 Zhang C,Tang W,Han C,Fan F,Wang ZL.Adv Mater,2014,26:3580-3591
44 Davies DK.J Phys D-Appl Phys,1969,2:1533-1537
45 Cui S,Zheng Y,Liang J,Wang D.Chem Sci,2016,7:6477-6483
46 Hiratsuka K,Hosotani K.Tribol Int,2012,55:87-99
47 Zhang X,Zheng Y,Wang D,Zhou F.Nano Energy,2017,40:95-106
48 Lu CX,Han CB,Gu GQ,Chen J,Yang ZW,Jiang T,He C,Wang ZL.Adv Eng Mater,2017,19:1700275
49 Nguyen V,Yang R.Nano Energy,2013,2:604-608
50 Feng Y,Zheng Y,Zhang G,Wang D,Zhou F,Liu W.Nano Energy,2017,38:467-476
51 Zhu G,Lin ZH,Jing Q,Bai P,Pan C,Yang Y,Zhou Y,Wang ZL.Nano Lett,2013,13:847-853
52 Zi Y,Wang J,Wang S,Li S,Wen Z,Guo H,Wang ZL.Nat Commun,2016,7:10987
53 Zhu G,Chen J,Zhang T,Jing Q,Wang ZL.Nat Commun,2014,5:3426
54 Khan U,Kim SW.ACS Nano,2016,10:6429-6432
55 Zi Y,Guo H,Wen Z,Yeh MH,Hu C,Wang ZL.ACS Nano,2016,10:4797-4805
56 Yang Y,Zhu G,Zhang H,Chen J,Zhong X,Lin ZH,Su Y,Bai P,Wen X,Wang ZL.ACS Nano,2013,7:9461-9468
57 Bae J,Lee J,Kim SM,Ha J,Lee BS,Park YJ,Choong C,Kim JB,Wang ZL,Kim HY,Park JJ,Chung UI.Nat Commun,2014,5:4929
58 Yong H,Chung J,Choi D,Jung D,Cho M,Lee S.Sci Rep,2016,6:33977
59 Chen B,Yang Y,Wang ZL.Adv Energy Mater,2018,8:1702649
60 Xu L,Jiang T,Lin P,Shao JJ,He C,Zhong W,Chen XY,Wang ZL.ACS Nano,2018,12:1849-1858
61 Jiang T,Zhang LM,Chen X,Han CB,Tang W,Zhang C,Xu L,Wang ZL.ACS Nano,2015,9:12562-12572
62 Lin ZH,Cheng G,Lin L,Lee S,Wang ZL.Angew Chem Int Ed,2013,52:12545-12549
63 Liu J,Cui N,Gu L,Chen X,Bai S,Zheng Y,Hu C,Qin Y.Nanoscale,2016,8:4938-4944
64 Gu L,Cui N,Liu J,Zheng Y,Bai S,Qin Y.Nanoscale,2015,7:18049-18053
65 Cui N,Gu L,Liu J,Bai S,Qiu J,Fu J,Kou X,Liu H,Qin Y,Wang ZL.Nano Energy,2015,15:321-328
66 Lin ZH,Cheng G,Lee S,Pradel KC,Wang ZL.Adv Mater,2014,26:4690-4696
67 Kil Yun B,Soo Kim H,Joon Ko Y,Murillo G,Hoon Jung J.Nano Energy,2017,36:233-240
68 Lin ZH,Cheng G,Wu W,Pradel KC,Wang ZL.ACS Nano,2014,8:6440-6448
69 Wang Z,Cheng L,Zheng Y,Qin Y,Wang ZL.Nano Energy,2014,10:37-43
70 Zhang L,Cheng L,Bai S,Su C,Chen X,Qin Y.Nanoscale,2015,7:1285-1289
71 Chen J,Zhu G,Yang W,Jing Q,Bai P,Yang Y,Hou TC,Wang ZL.Adv Mater,2013,25:6094-6099
72 Cui S,Zheng Y,Liang J,Wang D.Nano Res,2018,11:1873-1882
73 Chun J,Ye BU,Lee JW,Choi D,Kang CY,Kim SW,Wang ZL,Baik JM.Nat Commun,2016,7:12985
74 Li A,Zi Y,Guo H,Wang ZL,Fernández FM.Nat Nanotech,2017,12:481-487
75 Zheng Q,Shi B,Fan F,Wang X,Yan L,Yuan W,Wang S,Liu H,Li Z,Wang ZL.Adv Mater,2014,26:5851-5856
76 Dhakar L,Gudla S,Shan X,Wang Z,Tay FEH,Heng CH,Lee C.Sci Rep,2016,6:22253
77 Lim GH,Kwak SS,Kwon N,Kim T,Kim H,Kim SM,Kim SW,Lim B.Nano Energy,2017,42:300-306
78 Wang S,Niu S,Yang J,Lin L,Wang ZL.ACS Nano,2014,8:12004-12013
79 Li Z,Chen J,Yang J,Su Y,Fan X,Wu Y,Yu C,Wang ZL.Energy Environ Sci,2015,8:887-896
80 Zhang H,Yang Y,Su Y,Chen J,Hu C,Wu Z,Liu Y,Ping Wong C,Bando Y,Wang ZL.Nano Energy,2013,2:693-701
81 Uddin ASMI,Yaqoob U,Chung GS.ACS Appl Mater Interfaces,2016,8:30079-30089
82 Xue X,Fu Y,Wang Q,Xing L,Zhang Y.Adv Funct Mater,2016,26:3128-3138
83 Wang S,Xie G,Tai H,Su Y,Yang B,Zhang Q,Du X,Jiang Y.Nano Energy,2018,51:231-240
84 Wen Z,Chen J,Yeh MH,Guo H,Li Z,Fan X,Zhang T,Zhu L,Wang ZL.Nano Energy,2015,16:38-46
85 Cui S,Zheng Y,Zhang T,Wang D,Zhou F,Liu W.Nano Energy,2018,49:31-39
86 Feng Y,Zheng Y,Rahman ZU,Wang D,Zhou F,Liu W.J Mater Chem A,2016,4:18022-18030
87 Zhang X,Huang X,Kwok SW,Soh S.Adv Mater,2016,28:3024-3029
88(a)http://www.szhwdh.cn/szhwdh_Product_2734666.html;(b)https://www.jianshu.com/p/8c82c4a78aa8;(c)https://s.taobao.com/search?q=&imgfile=&js=1&stats_click=search_radio_all%3A1&initiative_id=staobaoz_20181126&ie=utf8&tfsid=TB1yV2dXZ_vK1RkSmRyXXX-wupXa&app=imgsearch®ion=0%2C0%2C0%2C0;(d)http://www.gszxjf.com
89 Baytekin HT,Baytekin B,Hermans TM,Kowalczyk B,Grzybowski BA.Science,2013,341:1368-1371