摘要
血液肿瘤是一类严重危害人类健康的血液系统恶性疾病,主要累及骨髓、血液及淋巴组织。血液肿瘤相关生物标志物的定量检测是实现疾病精细化病理分型以实施靶向治疗进而改善预后的关键。本文对血液肿瘤相关生物标志物的种类、目前国内外常用的检测方法进行概述,重点阐述电化学生物传感器在检测血液肿瘤相关生物标志物方面的最新进展,并对血液肿瘤相关生物标志物电化学传感技术的未来发展方向提出展望,拟为其深入研究与应用提供参考。
Hematological malignancies(HM) is a kind of malignant disease of hematology system which seriously threatens human health, mainly involving bone marrow, blood and lymphatic tissue. The quantification of biomarkers in hematological malignancies is the key for fine stratification analysis, personalized targeted therapy and prognostic improvement. In this paper, the specific types and the commonly used detection methods at home and abroad of the hematological malignancies related biomarkers are summarized and compared. Specifically, the latest application of new electrochemical biosensor for the hematological malignancies related biomarkers is mainly described. Furthermore, the summary of its future directions and the potential applications is given, which provides reference for the further research and application of the biomarkers in hematological malignancies.
引文
[1] Lawrie C H.Blood.Rev.,2013,27(3):143.
[2] Dhodapkar M V,Dhodapkar K M.Semin.Oncol.,2015,42(4):617.
[3] Topkaya S N,Azimzadeh M,Ozsoz M.Electroanal.,2016,28(7):1402.
[4] Deininger M W N,Goldman J M,Melo J V.Blood,2000,96(10):3343.
[5] Ofran Y,Izraeli S.Blood Rev.,2017,31(2):11.
[6] Rosenthal A,Younes A.Blood Rev.,2017,31(2):37.
[7] Petrich A M,Nabhan C,Smith S M.Cancer,2014,120(24):3884.
[8] Stine Z E,Walton Z E,Altman B J,Hsieh A L,Dang C V.Cancer Discov.,2015,5(10):1024.
[9] Tavallaie R,De Almeida S R,Gooding J J.Wiley Interdiscip.Rev.Nanomed.Nanobiotechnol.,2015,7(4):580.
[10] Hanahan D,Weinberg R A.Cell,2011,144(5):646.
[11] Ouyang W,Yu Z,Zhao X,Lu S,Wang Z.Crit.Rev.Oncol.Hematol.,2016,106:108.
[12] Marques S C,Laursen M B,Bodker J S,Kjeldsen M K,Falgreen S,Schmitz A,Bogsted M,Johnsen H E,Dybkaer K.Oncotarget,2015,6(1):7.
[13] Taylor J,Xiao W,Abdel-Wahab O.Blood,2017,130(4):410.
[14] Xie L,Jing R,Qi J,Lin Z,Ju S.Blood Rev.,2015,29(1):33.
[15] Hu L,Ru K,Zhang L,Huang Y,Zhu X,Liu H,Zetterberg A,Cheng T,Miao W.Biomarker Research,2014,2(1):3.
[16] Santos Gda C,Saieg M A,Ko HM,Geddie W R,Boerner S L,Craddock K J,Crump M,Bailey D.Cancer Cytopathol.,2015,123(7):413.
[17] Adamopoulos P G,Kontos C K,Tsiakanikas P,Scorilas A.Cancer Lett.,2016,373(1):119.
[18] Tong Y Q,Zhao Z J,Liu B,Bao A Y,Zheng H Y,Gu J,Xia Y,McGrath M,Dovat S,Song C H,Li Y.Leuk.Res.,2018,69:47.
[19] Sharma M C,Gupta R K,Kaushal S,Suri V,Sarkar C,Singh M,Kale S S,Sahoo R K,Kumar L,Raina V.Indian J.Med.Res.,2016,143(5):605.
[20] Kumar M A,Barathidasan R,Palanivelu M,Singh S D,Wani M Y,Malik Y S,Singh R,Dhama K.J.Virol.Methods,2016,236:271.
[21] Cordoba R,Alvarez B,Masso P,Gonzalez FA,Conejo L,Velasco D,Alonso J M,Villarrubia J,Cava F,Llamas P.Cytometry B Clin.Cytom.,2016,90(6):543.
[22] Li L,Chen Y,Zhu J J.Anal.Chem.,2017,89(1):358.
[23] Jayanthi V,Das AB,Saxena U.Biosens.Bioelectron.,2017,91:15.
[24] Liu Z,Qi W,Xu G.Chem.Soc.Rev.,2015,44(10):3117.
[25] Pakchin P S,Nakhjavani SA,Saber R,Ghanbari H,Omidi Y.TrAC Trend.Anal.Chem.,2017,92:32.
[26] Akter R,Rahman M A,Rhee C K.Anal.Chem.,2012,84(15):6407.
[27] Wang C,Zhou H,Zhu W,Li H,Jiang J,Shen G,Yu R.Biosens.Bioelectron.,2013,47:324.
[28] Wang L,Hua E,Liang M,Ma C,Liu Z,Sheng S,Liu M,Xie G,Feng W.Biosens.Bioelectron.,2014,51:201.
[29] Chen X,Wang L,Sheng S,Wang T,Yang J,Xie G,Feng W.Anal.Chim.Acta.,2015,889:90.
[30] Hu L,Tan T,Chen G,Zhang K,Zhu J J.Electrochem.Commun.,2013,35:104.
[31] Wang Y,Jiang M,Shan Y,Jin X,Gong M,Wang X.J.Lumin.,2018,201:135.
[32] Wang X,Wang Y,Shan Y,Jiang M,Jin X,Gong M,Xu J.J.Electroanal.Chem.,2018,823:368.
[33] Wang X,Wang Y,Shan Y,Jiang M,Gong M,Jin X,Wang X,Cheng J.Talanta,2018,187:179.
[34] Zhong G X,Ye J X,Bai F Q,Fu F H,Chen W,Liu A L,Lin X H,Chen Y Z.Sensor.Actuat.B-Chem.,2014,204:326.
[35] Mazloum-Ardakani M,Barazesh B,Khoshroo A,Moshtaghiun M,Sheikhha MH.Bioelectrochemistry,2018,121:38.
[36] Lei Y,Feng M J,Wang K,Lin L Q,Chen Y Z,Lin X H.Anal.Bioanal.Chem.,2013,405(1):423.
[37] Lee A C,Du D,Chen B,Heng C K,Lim T M,Lin Y.Analyst.,2014,139(17):4223.
[38] Sharma A,Sumana G,Sapra S,Malhotra BD.Langmuir,2013,29(27):8753.
[39] Sun Y,Ren Q,Liu B,Qin Y,Zhao S.Biosens.Bioelectron.,2016,78:7.
[40] Cheng F F,He T T,Miao H T,Shi J J,Jiang L P,Zhu J J.ACS Appl.Mater Interfaces,2015,7(4):2979.
[41] Wu X,Chai Y,Zhang P,Yuan R.ACS Appl.Mater.Interfaces.,2015,7(1):713.
[42] Wang D,Hu L,Zhou H,Abdel-Halim E S,Zhu J J.Electrochem.Commun.,2013,33:80.
[43] Labib M,Ghobadloo S M,Khan N,Kolpashchikov D M,Berezovski M V.Anal.Chem.,2013,85(20):9422.
[44] Jou A F J,Chen Y J,Li Y,Chang Y F,Lee J J,Liao A T,Ho J A.Electrochimica.Acta,2017,236:190.
[45] Farzin L,Shamsipur M.J.Pharm.Biomed.Anal.,2018,147:185.
[46] He J L,Tian Y F,Cao Z,Zou W,Sun X.Sensor.Actuat.B-Chem.,2013,181:835.
[47] Wang X,Wang Y,Jiang M,Shan Y,Jin X,Gong M,Wang X.Anal.Biochem.,2018,548:15.
[48] Xu L,Zhu L,Jia N,Huang B,Tan L,Yang S,Tang H,Xie Q,Yao S.Actuat.B-Chem.,2013,186:506.
[49] Zhao N,Pei S N,Qi J,Zeng Z,Iyer S P,Lin P,Tung C H,Zu Y.Biomaterials,2015,67:42.
[50] Yu T,Zhang H,Huang Z,Luo Z,Huang N,Ding S,Feng W.Electroanal.,2017,29(3):828.
[51] Zhang M,Liu H,Chen L,Yan M,Ge L,Ge S,Yu J.Biosens.Bioelectron.,2013,49:79.
[52] Zheng T,Fu J,Jiang L,Zhu J J.J.Electroanal.Chem.,2016,781:418.
[53] Khoshfetrat S M,Mehrgardi M A.Bioelectrochemistry,2017,114:24.
[54] Zhang K,Tan T,Fu J J,Zheng T,Zhu J J.Analyst.,2013,138(21):6323.
[55] Liu J,Cui M,Niu L,Zhou H,Zhang S.Chemistry,2016,22(50):18001.
[56] Su M,Ge L,Ge S,Li N,Yu J,Yan M,Huang J.Anal.Chim.Acta,2014,847:1.
[57] Yi Z,Li X Y,Gao Q,Tang L J,Chu X.Analyst.,2013,138(7):2032.
[58] Yang H,Yang Q,Li Z,Du Y,Zhang C.Sensor.Actuat.B-Chem.,2016,236:712.
[59] Chen M,Bi S,Jia X,He P.Anal.Chim.Acta,2014,837:44
[60] Huang T,Jie G.Anal.Biochem.,2013,442(1):34.
[61] Zhang S,Zhang L,Zhang X,Yang P,Cai J.Analyst.,2014,139(14):3629.
[62] Zhang W.J.Solid State Electr.,2015,20(2):499.
[63] Yang T,Meng L,Wang X,Wang L,Jiao K.ACS Appl.Mater.Interfaces.,2013,5(21):10889.
[64] Avelino K,Frias IAM,Lucena-Silva N,Gomes R G,de Melo C P,Oliveira M D L,Andrade C A S.Colloid.Surface.B,2016,148:576.
[65] Chen L,Luo Y,Liu T,Yuan Y,Gu H,Yang Y,Li L,Tan L.Talanta,2015,132:479.
[66] Hu R,Wang G,Yuan R,Xu Y,Yu T,Zhong L,Zhou Q,Ding S.J.Electroanal.Chem.,2017,789:160.
[67] Jie G,Zhang J,Jie G,Wang L.Biosens.Bioelectron.,2014,52:69.
[68] Hong L R,Chai Y Q,Zhao M,Liao N,Yuan R,Zhuo Y.Biosens.Bioelectron.,2015,63:392.
[69] Xu Y,Xu Y,Zuo Z,Zhou X,Guo B,Sang Y,Ding S.J.Electroanal Chem.,2017,801:192.
[70] Zhang W.J.Appl.Electrochem.,2016,46(5):559.
[71] Yang J,Zhang W.J.Solid State Electr.,2014,18(10):2863.
[72] Ensafi A A,Amini M,Rezaei B,Talebi M.Biosens.Bioelectron.,2016,77:409.
[73] Pandey C M,Dewan S,Chawla S,Yadav B K,Sumana G,Malhotra B D.Anal.Chim.Acta.,2016,937:29.
[74] Kerr-Phillips T E,Aydemir N,Chan E W C,Barker D,Malmstrom J,Plesse C,Travas-Sejdic J.Biosens.Bioelectron.,2018,100:549.
[75] Zhang D,Zhang Y,Zheng L,Zhan Y,He L.Biosens.Bioelectron.,2013,42:112.
[76] Ma Z,Liu N.Expert Rev.Mol.Diagn.,2015,15(8):1075.
[77] Zheng T,Fu J J,Hu L,Qiu F,Hu M,Zhu J J,Hua Z C,Wang H.Anal.Chem.,2013,85(11):5609.
[78] Zheng T,Tan T,Zhang Q,Fu J J,Wu J J,Zhang K,Zhu J J,Wang H.Nanoscale,2013,5(21):10360.
[79] Zhou S,Wang Y,Zhu J J.ACS Appl.Mater.Interfaces.,2016,8(12):7674.
[80] Akhavan O,Ghaderi E,Rahighi R,Abdolahad M.Carbon,2014,79:654.
[81] Cui Z,Wu D,Zhang Y,Ma H,Li H,Du B,Wei Q,Ju H.Anal.Chim.Acta.,2014,807:44.
[82] Wang N,Feng Y,Wang Y,Ju H,Yan F.Anal.Chem.,2018,90(12):7708.
[83] Du D,Wang J,Lu D,Dohnalkova A,Lin Y.Anal.Chem.,2011,83(17):6580.
[84] Wu L,Ma C,Ge L,Kong Q,Yan M,Ge S,Yu J.Biosens.Bioelectron.,2015,63:450.